Araştırma makalesi hazırlamak, sadece üniversite öğrencilerinin ya da akademisyenlerin işi değildir. Lise öğrencileri de kendi ilgi alanları doğrultusunda basit ama anlamlı araştırmalar yapabilir ve bunları makale formatında sunabilir. Bu süreç, hem akademik becerileri geliştiren hem de bilimsel düşünme alışkanlığı kazandıran önemli bir deneyimdir.
Bu rehberde, lise düzeyinde yapılabilecek araştırma makalelerinin adım adım nasıl hazırlanacağını, teknik ayrıntıları ve pratik ipuçlarını detaylı şekilde bulacaksınız.

1. Konu Seçimi
Lise öğrencileri için en kritik adım, ilgi çekici, uygulanabilir ve veri toplanabilir bir konu belirlemektir.
İpucu: Kendi yaşamınızdan veya çevrenizden gözlemlediğiniz bir problemi ele almak, hem motivasyonu hem de veri toplama kolaylığını artırır.
Örnek Konular:
-
Okul kantinindeki yiyeceklerin öğrencilerin beslenme alışkanlıklarına etkisi
-
Sosyal medya kullanım süresi ile ders başarısı arasındaki ilişki
-
Farklı müzik türlerinin ders çalışırken dikkate etkisi
2. Araştırma Sorusu Oluşturma
Araştırma sorusu net, ölçülebilir ve açık olmalıdır.
Örnek:
“Günde 3 saatten fazla sosyal medya kullanan öğrencilerin not ortalamaları, 1 saatten az kullananlara göre daha mı düşüktür?”
3. Hipotez Belirleme
Araştırma hipotezi, soruya vereceğiniz bilimsel tahmindir.
-
Null Hipotez (H₀): “İki grup arasında fark yoktur.”
-
Alternatif Hipotez (H₁): “İki grup arasında anlamlı fark vardır.”
Örnek:
H₁: Günde 3 saatten fazla sosyal medya kullanan öğrencilerin not ortalamaları daha düşüktür.
4. Yöntem Planlama
Yöntem, araştırmanızın nasıl yapılacağını gösterir.
-
Örneklem: Araştırmaya katılacak kişi sayısı (örn. 30 öğrenci)
-
Veri Toplama Aracı: Anket, gözlem formu, kısa testler
-
Veri Toplama Süreci: Kaç gün süreceği, nerede yapılacağı
5. Veri Toplama
Lise öğrencileri veri toplarken etik kurallara uymalıdır:
-
Katılımcılardan izin alınmalı
-
Gönüllülük esas olmalı
-
Kişisel bilgiler gizli tutulmalı
Örnek Yöntem: Google Form ile anket oluşturmak, sınıf içinde kısa test yapmak
6. Verilerin Analizi
Toplanan veriler basit istatistik yöntemlerle analiz edilebilir.
-
Ortalama (ortalama puan)
-
Yüzde ve frekans hesaplamaları
-
Basit karşılaştırmalar
Bu aşamada Microsoft Excel, Google Sheets veya basit istatistik programları kullanılabilir.
7. Bulguların Sunumu
Bulgular bölümünde sadece sonuçlar yazılır, yorum yapılmaz.
Öneriler:
-
Tablo ve grafiklerle veriyi görselleştirin
-
Her soruya karşılık gelen verileri net şekilde gösterin
-
Renkli grafikler kullanarak sunumu daha ilgi çekici hale getirin
8. Tartışma ve Yorumlama
Tartışma bölümünde:
-
Bulgularınızı yorumlayın
-
Literatürdeki benzer çalışmalarla karşılaştırın (varsa)
-
Beklenmeyen sonuçlara açıklama getirin
9. Sonuç ve Öneriler
Bu bölümde:
-
Araştırmanızın ana bulgusunu net ifade edin
-
Çalışmanızın sınırlılıklarını yazın
-
Gelecekte yapılabilecek araştırma önerilerini ekleyin
10. Kaynakça
Basit bir kaynakça oluşturun. Kitap, makale, internet sitesi gibi kullandığınız tüm kaynakları ekleyin.
Örnek (APA formatında):
Yazar, A. A. (Yıl). Kitap adı. Yayıncı.
11. Ekler
-
Anket formu
-
Kullanılan testler
-
Gözlem formları
Sonuç
Lise öğrencileri için araştırma makalesi hazırlamak, akademik hayata erken bir başlangıç yapmak anlamına gelir. Bu süreç, yalnızca bilimsel yazma becerilerini değil, aynı zamanda eleştirel düşünme, problem çözme ve zaman yönetimi gibi yetkinlikleri de geliştirir.
Başarılı bir lise araştırma makalesi:
-
Basit ama net bir araştırma sorusu içerir,
-
Uygulanabilir bir yöntemle veri toplar,
-
Verileri doğru şekilde analiz eder,
-
Sonuçlarını anlaşılır biçimde sunar.
Bu adımları takip eden her lise öğrencisi, hem okul projelerinde hem de bilimsel yarışmalarda güçlü bir araştırma sunabilir.