Günümüzde akademik araştırmalar ve yazılar artık yalnızca basılı kaynaklardan değil, çevrimiçi kaynaklardan da büyük ölçüde beslenmektedir. Bilimsel makaleler, dijital kütüphaneler, haber siteleri, resmi kurumların raporları ve akademik bloglar, çevrimiçi ortamda bulunan değerli bilgi kaynaklarıdır. Ancak, çevrimiçi kaynakları doğru bir şekilde referans göstermek ve kaynakçaya eklemek, geleneksel basılı kaynaklara kıyasla daha karmaşık olabilir.
Bu yazıda, çevrimiçi kaynakların nasıl doğru şekilde kaynakçaya ekleneceğini, hangi stil rehberlerinin çevrimiçi kaynaklara nasıl yaklaştığını, en yaygın yapılan hataları ve bunları önlemek için pratik çözümleri ele alacağız.
1. Çevrimiçi Kaynakları Doğru Kullanmanın Önemi
Akademik çalışmalar için çevrimiçi kaynakları kullanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Kaynakların Güvenilirliği: Bilginin doğruluğundan emin olmak için yalnızca akademik dergiler, üniversite kütüphaneleri, resmi hükümet web siteleri veya saygın haber kuruluşları gibi güvenilir kaynakları kullanın.
- Kaynakların Kalıcılığı: Bazı web siteleri zamanla yayından kaldırılabilir veya içerikleri değiştirilebilir. Bu nedenle, çevrimiçi kaynaklar kullanılırken erişim tarihi mutlaka belirtilmelidir.
- Formatın Doğruluğu: Çevrimiçi kaynakların kaynakçaya eklenme biçimi, kullanılan atıf stiline bağlıdır. APA, MLA, Harvard ve Chicago stilleri, çevrimiçi kaynaklar için farklı formatlar sunar.
2. Farklı Stil Rehberlerinde Çevrimiçi Kaynak Gösterme
Her stil rehberi, çevrimiçi kaynakların nasıl referans gösterileceğine dair farklı kurallar koyar. Aşağıda en yaygın akademik yazım stillerine göre çevrimiçi kaynak gösterme formatlarını inceleyelim:
A) APA (American Psychological Association) Stili
Metin içi atıf:
(World Health Organization, 2021)
Kaynakça formatı:
World Health Organization. (2021). COVID-19 and global health policies. Retrieved from https://www.who.int/news-room/covid-19
B) MLA (Modern Language Association) Stili
Metin içi atıf:
(World Health Organization)
Kaynakça formatı:
World Health Organization. “COVID-19 and Global Health Policies.” World Health Organization, 2021, https://www.who.int/news-room/covid-19.
C) Harvard Stili
Metin içi atıf:
(World Health Organization, 2021)
Kaynakça formatı:
World Health Organization (2021) COVID-19 and global health policies. Available at: https://www.who.int/news-room/covid-19 (Accessed: 10 March 2023).
D) Chicago Stili
Dipnot formatı:
- World Health Organization, “COVID-19 and Global Health Policies,” last modified March 2021, https://www.who.int/news-room/covid-19.
3. Farklı Türdeki Çevrimiçi Kaynaklar İçin Doğru Formatlar
Çevrimiçi kaynakların türüne göre referans verme kuralları farklılık gösterebilir. İşte çeşitli türde çevrimiçi kaynakların nasıl referans gösterileceğine dair ayrıntılı bilgiler:
A) Haber Sitelerinden Alıntılar
Haber siteleri, güncel olaylarla ilgili bilgi edinmek için önemli kaynaklardır. Ancak, güvenilirliğini doğrulamak gerekir.
Örnek (APA Stili):
The Guardian. (2022, April 15). Climate change and the future of agriculture. Retrieved from https://www.theguardian.com/climate-news
B) Blog Yazıları
Akademik nitelikte yazılmış bloglar da akademik çalışmalarda kullanılabilir, ancak güvenilirlik açısından dikkatli olunmalıdır.
Örnek (MLA Stili):
Doe, John. “The Impact of Artificial Intelligence on Society.” Tech Insights Blog, 12 May 2022, https://www.techinsightsblog.com/ai-impact.
C) Dijital Kütüphanelerden ve Veritabanlarından Alıntılar
Akademik makaleler genellikle dijital kütüphanelerde ve akademik veritabanlarında bulunur. Bu tür kaynaklar doğru biçimde referanslandırılmalıdır.
Örnek (Harvard Stili):
Jones, R. (2020) Digital Transformation in the 21st Century. Available at: https://www.jstor.org/digitaltransformation(Accessed: 15 March 2023).
D) YouTube Videoları
Eğer bir akademik çalışma içinde YouTube videosuna atıfta bulunuluyorsa, videonun başlığı, yükleyici, yüklenme tarihi ve erişim bağlantısı belirtilmelidir.
Örnek (APA Stili):
TEDx Talks. (2019, September 15). The Power of Critical Thinking in the Digital Age [Video file]. Retrieved from https://www.youtube.com/watch?v=abcdefg12345
4. Çevrimiçi Kaynaklarla İlgili Yaygın Hatalar ve Çözümleri
Çevrimiçi kaynakları kullanırken en sık yapılan hatalar ve bunları önlemek için uygulanabilecek çözümler aşağıda listelenmiştir:
Hata | Çözüm |
---|---|
Eksik yayın tarihi veya yazar adı | Web sitesinin “Hakkında” veya “İletişim” bölümüne bakarak yazar veya kurum bilgisini bulun. |
Kaynağın erişim tarihini eklememek | Çevrimiçi içerik zaman içinde değişebilir, bu yüzden erişim tarihini ekleyin. |
Kırık bağlantılar kullanmak | Kaynakları kullanmadan önce erişilebilir olup olmadıklarını doğrulayın. |
Kaynak formatının yanlış olması | Belirlenen stil rehberinin en güncel versiyonunu kullanın. |
5. Çevrimiçi Kaynak Yönetimini Kolaylaştıran Araçlar
Çevrimiçi kaynakları yönetmek ve kaynakçaya eklemek için aşağıdaki dijital araçlar büyük kolaylık sağlar:
- Zotero:
- Web tarayıcı uzantısı ile çevrimiçi makaleleri tek tıkla kaydetmenizi sağlar.
- Mendeley:
- Çevrimiçi akademik kaynakları depolamak ve farklı formatlarda alıntı yapmak için kullanılır.
- EndNote:
- Akademik araştırmacılar için gelişmiş kaynak yönetimi sunar.
- Google Scholar “Atıf Yap” Özelliği:
- Kaynakları APA, MLA veya Chicago formatına çevirmek için kolay bir araçtır.
6. Sonuç
Çevrimiçi kaynakları doğru bir şekilde kaynakçaya eklemek, akademik yazının kalitesini doğrudan etkiler. Doğru format kullanımı, kaynakların güvenilirliği, güncelliği ve erişilebilirliği gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır. Çevrimiçi kaynakları doğru şekilde kullanarak akademik dürüstlük sağlanabilir ve bilimsel araştırmalara katkı sunulabilir.
Bu rehber, çevrimiçi kaynakların nasıl doğru referanslandırılacağını anlamak isteyen öğrenciler, akademisyenler ve araştırmacılar için kapsamlı bir kaynak olmayı amaçlamaktadır.