Ödev hazırlama süreci, yalnızca konuyu doğru bir şekilde incelemek ve yazmakla sınırlı değildir. Aynı zamanda akademik etik kurallarına da uygun olmak büyük bir önem taşır. İntihal (plagiarism), başkasının fikirlerini, metinlerini veya araştırmalarını kendi çalışmanız gibi sunmak anlamına gelir ve akademik dünyada ciddi bir suçtur. İntihal, yalnızca akademik başarınızı riske atmakla kalmaz, aynı zamanda itibarınızı zedeler ve akademik dürüstlük ilkelerine zarar verir. Bu yazıda, ödev hazırlama sürecinde intihali önlemek için izlenmesi gereken etik kuralları ve dikkat edilmesi gereken hususları inceleyeceğiz.
1. İntihalin Tanımı ve Önemi
İntihal, başkalarının yazılı veya sözlü eserlerinin, fikirlerinin veya çalışmalarının izinsiz kullanılmasıdır. Bu, metinlerin, grafiklerin, verilerin veya hatta düşüncelerin ve ifadelerin kopyalanması anlamına gelebilir. İntihal, bilimsel etik kurallarına aykırıdır ve ciddi akademik sonuçlara yol açabilir. İntihalin tanımını genişletmek gerekirse:
-
Metin Kopyalamak: Başka bir kişinin yazdığı metni, tırnak işaretleri veya uygun bir kaynak gösterme yapmadan doğrudan kopyalamak.
-
Fikir Kopyalamak: Bir kaynaktan alınan fikirlerin veya teorilerin, kendi fikrinizmiş gibi sunulması.
-
Veri Manipülasyonu: Başka bir kaynaktan alınan verilerin izinsiz şekilde kullanılması veya manipüle edilmesi.
İntihal yapmanın, sadece yazılı metinlerde değil, görsel materyallerde, grafiklerde, tablolar ve araştırma verilerinde de geçerli olduğunu unutmamak gerekir.
2. İntihali Önlemek İçin İzlenmesi Gereken Adımlar
İntihali önlemek için atılacak ilk adım, etik kurallara uygun bir şekilde kaynak göstermektir. Başka birinin çalışmasından faydalandığınızda, bunu doğru bir biçimde alıntı yaparak belirtmek önemlidir. Aşağıda, ödev hazırlama sürecinde intihali önlemek için izlenmesi gereken adımlar bulunmaktadır:
a) Kaynak Gösterme ve Alıntı Yapma
İntihalin önlenmesindeki en önemli adım, kullandığınız kaynakları doğru bir şekilde belirtmektir. Kaynak gösterme ve alıntı yapma, hem başkalarının fikirlerine saygı göstermek hem de kendi araştırmanızı sağlam temellere dayandırmak için gereklidir. Alıntı yaparken:
-
Doğrudan Alıntılar: Bir kaynaktan doğrudan alıntı yapıyorsanız, kullanılan metni tırnak işaretleri ile belirtmeli ve kaynağın yazarını, yılı ve sayfa numarasını açıkça göstermelisiniz.
-
Dolaylı Alıntılar (Parafraz): Başka bir kaynağın fikrini kendi kelimelerinizle ifade ettiğinizde de kaynağı doğru şekilde belirtmelisiniz. Parafraz, orijinal fikri değiştirmemeli, ancak cümle yapısını değiştirmelidir.
-
Kaynakça ve Referanslar: Her kullandığınız kaynağı yazınızın sonunda kaynakça kısmında belirtmelisiniz. Kaynakça, kullandığınız tüm kaynakların tam bilgilerini içerir.
b) İntihali Önlemek İçin Dijital Araçlar Kullanmak
Dijital araçlar, intihali önlemek ve kaynaklarınızı doğru şekilde yönetmek için oldukça faydalıdır. Bu araçlar, hem metninizi tarayarak intihal olup olmadığını kontrol etmenize yardımcı olur, hem de kaynaklarınızı düzgün bir şekilde göstermenizi sağlar. Yaygın kullanılan bazı dijital araçlar şunlardır:
-
Turnitin: Akademik yazılarda intihali kontrol etmek için en yaygın kullanılan yazılım araçlarından biridir. Turnitin, metinlerinizi, veritabanlarında yer alan diğer kaynaklarla karşılaştırarak benzerlik oranını tespit eder.
-
Plagscan: Bir diğer intihal kontrol aracıdır. Metninizi tarar ve kaynaklar arasındaki benzerlikleri gösterir.
-
Zotero ve Mendeley: Kaynaklarınızı düzenlemenizi ve doğru şekilde alıntı yapmanızı sağlayan kaynak yönetim yazılımlarıdır.
Bu araçlar, yazınızı teslim etmeden önce intihali kontrol etmenizi sağlayarak, hem etik kurallara uymanıza hem de akademik başarınızı güvence altına almanıza yardımcı olur.
c) Yazarın Fikrini Doğru Aktarmak
İntihali önlemenin önemli bir parçası da, bir kaynağı yalnızca kopyalamak yerine, kaynağın fikrini doğru bir şekilde aktarmaktır. Bu, yalnızca alıntı yapmanın ötesine geçer. Yazarken şu unsurlara dikkat etmek gerekir:
-
Yazarın Ana Fikrini Doğru Anlamak: Kaynağın ne söylediğini tam olarak anlayın ve fikirlerini doğru bir şekilde ifade edin. Fikrinizi kendi kelimelerinizle yazarken anlam kaybı yaşanmamalıdır.
-
Kendi Yorumunuzu Eklemek: Başka bir kaynağı kullandığınızda, o kaynağa dair kendi yorumunuzu ekleyin. Bu, intihali önlemeye yardımcı olur çünkü kaynaklardan alınan bilgiler yalnızca aktarılmakla kalmaz, aynı zamanda analitik bir bakış açısıyla sunulur.
d) Görsellerin ve Verilerin Kaynaklarını Gösterme
Yalnızca metinler değil, görseller ve veriler de intihal kapsamına girer. Ödevlerde kullanılan grafikler, tablolar, resimler ve diyagramlar da uygun şekilde alıntılanmalıdır. Görsellerin kaynaklarını belirtmek, ödevde etik kurallara uyulduğunu gösterir. Görsel kaynaklar için şunlara dikkat edilmelidir:
-
Görselin Kaynağını Belirtmek: Bir görseli kullandığınızda, kaynaklarını açıkça belirtmelisiniz. Örneğin: “Görsel 1, Yazar, 2022.”
-
Veri ve İstatistik Kullanımı: Başka bir kaynaktan alınan verilerde de, bu verinin kaynağını belirtmek gerekir. Verilerin manipülasyonu veya kaynağın gizlenmesi intihal olarak kabul edilir.
3. İntihalin Akademik Sonuçları
İntihal, akademik dünyada ciddi bir suç olarak kabul edilir ve çeşitli olumsuz sonuçlara yol açabilir. İntihalin başlıca akademik sonuçları şunlardır:
-
Disiplin Cezaları: Üniversiteler ve akademik kurumlar, intihal yapan öğrencilere çeşitli cezalar verebilir. Bu cezalar, ödevin geçersiz sayılmasından, disiplin soruşturmasına kadar uzanabilir.
-
İtibar Kaybı: İntihal, öğrencinin akademik itibarını zedeler. Başka birinin fikirlerini kullanmak, kişisel araştırma ve emek hırsızlığı olarak kabul edilir.
-
Başarıya Zarar: İntihal nedeniyle bir ödevin geçersiz sayılması, öğrencinin akademik başarısına doğrudan zarar verir ve öğrencinin öğrenme sürecini baltalar.
4. Akademik Etik ve İntihali Önleme
Akademik etik, öğrencilerin doğruyu savunmasını ve başkalarının fikirlerine saygı göstermesini sağlar. İntihalden kaçınmak için şu temel kurallar uygulanmalıdır:
-
Doğru Kaynak Gösterme: Herhangi bir kaynağa dayanan bilgi kullanıldığında, bu kaynağın doğru şekilde gösterilmesi gerekir.
-
Kendi Fikrinizle Katkı Sağlamak: Başka bir kaynağı kullanmak yerine, kendi fikrinizi oluşturmak ve yeni bilgiler eklemek, özgünlük açısından önemlidir.
-
Kaynaklardan Yararlanma Yöntemleri: Kaynaklardan nasıl alıntı yapacağınız, nasıl parafraz edeceğiniz ve doğru şekilde nasıl kaynak göstereceğiniz hakkında bilgi sahibi olun.