Günümüzde akademik çalışmalar, sadece basılı kitaplar ve makalelerle sınırlı kalmamakta; internetten alınan bilimsel makaleler, raporlar, haberler, blog yazıları ve diğer online kaynaklar da yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak, bu tür kaynakların akademik çalışmalarda nasıl doğru şekilde referans gösterileceği konusunda birçok kişi zorluk yaşamaktadır.
Bu makalede, çeşitli referans stillerine (APA, MLA, Chicago, Harvard, Vancouver) göre online kaynakları nasıl kaynakçaya ekleyebileceğinizi, internetten alınan bilgileri akademik standartlara uygun şekilde nasıl gösterebileceğinizi ve online kaynakları kullanırken dikkat etmeniz gereken noktaları ele alacağız.
1. Online Kaynakları Kaynakçaya Eklemenin Önemi
Online kaynakların doğru şekilde referanslandırılması, akademik etik ve bilimsel güvenilirlik açısından büyük önem taşır. İşte online kaynakların düzgün şekilde eklenmesinin başlıca nedenleri:
- Bilginin doğruluğunu sağlamak: Online kaynaklara erişmek isteyen okuyucuların, orijinal kaynağı bulmasını kolaylaştırır.
- İntihali önlemek: İnternetten alınan bilgilerin doğru şekilde referanslandırılmaması, intihal (plagiarism) olarak kabul edilebilir.
- Güncelliği sağlamak: Online kaynakların zaman zaman güncellenmesi veya kaldırılması ihtimaline karşı, erişim tarihi mutlaka eklenmelidir.
2. Online Kaynaklar Nasıl Kaynakçaya Eklenmeli? (Atıf Formatlarına Göre)
Online kaynakları kaynakçaya eklerken, farklı atıf sistemlerine göre nasıl gösterileceğini bilmek gerekir. İşte en yaygın kullanılan atıf formatlarına göre online kaynakları kaynakçaya ekleme yöntemleri:
2.1. APA (American Psychological Association) Formatı ile Online Kaynak Gösterme
Kullanım Alanları: Sosyal bilimler, psikoloji, eğitim.
Temel Format:
Yazar Soyadı, Adının İlk Harfi. (Yıl). Makale veya sayfa başlığı. Site Adı. URL
Örnek:
Smith, J. (2023). The effects of online education on learning outcomes. Harvard Education Review. https://www.harvard.edu/education-online
Kurallar:
✅ Yazar yoksa, kurum adı yazılmalıdır.
✅ Erişim tarihi sadece kaynak değişken içerik barındırıyorsa eklenmelidir.
2.2. MLA (Modern Language Association) Formatı ile Online Kaynak Gösterme
Kullanım Alanları: Edebiyat, sanat, beşeri bilimler.
Temel Format:
Yazar Soyadı, Adı. Sayfa veya Makale Başlığı. Web Sitesi Adı, Yayıncı (varsa), Yayın Tarihi, URL. Erişim tarihi.
Örnek:
Smith, John. “Digital Learning and Its Impact on Society.” Online Learning Journal, 15 Jan. 2023, www.onlinelearningjournal.com/digital-learning. Erişim 5 Şubat 2025.
Kurallar:
✅ MLA formatında erişim tarihi her zaman eklenmelidir.
✅ Web sitesinin başlığı italik yazılmalıdır.
2.3. Chicago Stili ile Online Kaynak Gösterme
Kullanım Alanları: Tarih, işletme, ekonomi.
Temel Format (Not-Bibliyografya Stili):
- Yazar Adı Soyadı, Makale veya Sayfa Başlığı, Web Sitesi Adı, Yayın Tarihi, URL.
Örnek:
- John Doe, “Economic Growth in the Digital Era”, The Economist, February 5, 2025, https://www.economist.com/digital-economy.
Kurallar:
✅ Dipnot kullanılacaksa not numarası ile başlamalıdır.
✅ URL, tam bağlantı olarak verilmelidir.
2.4. Harvard Stili ile Online Kaynak Gösterme
Kullanım Alanları: Hukuk, mühendislik, işletme.
Temel Format:
Yazar Soyadı, Adı. (Yıl) Makale veya Sayfa Başlığı, Web Sitesi Adı, yayın tarihi, erişim tarihi, URL.
Örnek:
Smith, J. (2023) Artificial intelligence and ethics, AI Research Journal, 15 January. Available at: https://www.ai-journal.com/articles/ethics. (Accessed: 5 February 2025).
Kurallar:
✅ “Accessed” (Erişim tarihi) mutlaka eklenmelidir.
✅ Kurum kaynaklı web sitelerinde kurum adı yazar adı olarak kullanılabilir.
2.5. Vancouver Stili ile Online Kaynak Gösterme
Kullanım Alanları: Tıp, sağlık bilimleri.
Temel Format:
Yazar Soyadı Adı. Makale başlığı [İnternet]. Yayınlandığı yer: Yayıncı; Yayın tarihi [erişim tarihi]. Mevcut: URL
Örnek:
Smith J. Digital health advancements [Internet]. New York: Medical Journal; 2023 [cited 2025 Feb 5]. Available from: https://www.medicaljournal.com/digital-health
Kurallar:
✅ [Internet] ve [cited: erişim tarihi] mutlaka belirtilmelidir.
✅ Mevcut URL açık şekilde yazılmalıdır.
3. Online Kaynakları Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Online kaynakları referans gösterirken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
3.1. Güvenilir Kaynaklardan Alıntı Yapın
Her online kaynak güvenilir değildir. Akademik kaynakları tercih edin: ✅ Akademik dergiler (Google Scholar, ResearchGate, PubMed, JSTOR vb.)
✅ Resmi kurum ve kuruluş siteleri (WHO, NASA, TÜİK vb.)
✅ Üniversitelerin yayınladığı makaleler ve raporlar
🚫 Wikipedia, blog yazıları ve sosyal medya paylaşımları genellikle akademik kaynak olarak kabul edilmez.
3.2. Kaynağın Güncelliğini Kontrol Edin
Eski kaynaklar akademik çalışmanızın doğruluğunu zayıflatabilir. Son 5 yıl içinde yayımlanmış kaynakları tercih edin.
3.3. Erişim Tarihini Belirtin
Online içerikler zamanla değişebilir veya kaldırılabilir. Bu yüzden erişim tarihi mutlaka eklenmelidir.
3.4. DOI (Digital Object Identifier) Kullanımını Tercih Edin
Bir makale veya akademik yayın DOI (Digital Object Identifier) numarasına sahipse, mutlaka kaynakçada belirtilmelidir.
Örnek:
- Smith, J. (2023). The future of AI. Artificial Intelligence Journal, 12(3), 120-135. https://doi.org/10.1234/ai.2023.6789
4. Otomatik Kaynakça Araçları ile Online Kaynakları Yönetme
Online kaynakları manuel olarak düzenlemek yerine, otomatik referans yönetim araçlarını kullanabilirsiniz:
- Zotero: Web tarayıcınızdan kaynakları doğrudan kaydedebilir.
- Mendeley: Online makaleleri PDF olarak saklayıp referans oluşturabilir.
- EndNote: Kapsamlı referans yönetim aracı olarak kullanılır.
- RefWorks: Üniversiteler için bulut tabanlı referans yönetimi sunar.
Sonuç
Online kaynakları kaynakçaya eklemek, akademik yazım sürecinde büyük önem taşır. APA, MLA, Chicago, Harvard ve Vancouver gibi atıf sistemlerine uygun olarak online kaynakları doğru şekilde referans göstermek, akademik çalışmanızın güvenilirliğini artırır. Ayrıca, güvenilir ve güncel kaynakları tercih etmek ve erişim tarihini mutlaka eklemek gerekir.